Bronz Sikkelerde Temizlik ve Mekanik Temizleme Yöntemi
Yapılan arkeolojik çalışmalarda en fazla ele geçen sikkeler bronzdan imal edilmiş oldukları dikkat çekmiştir. . Altın dışı bakır ve gümüş türü eserler, hem toprak altında hem de toprak üstünde çeşitli bozulmalara uğramakta ve eserlerin yüzeyini korozyon tabakası kapladığı bilinmektedir.
Bronz eserlerin restorasyon ve konservasyon çalışmaları yapılmadan önce, eğer imkanlar varsa bu eserlerin, röntgen ve kimyasal analizleri yapılmalıdır. Bu çalışmalarla, üzerinde çalışılacak örneklerin yüzey şekilleri, element içerikleri tespit etmek ve temizlik, konservasyon çalışmalarını daha sağlıklı olarak yürütmemize katkı sağlayacaktır.
Bronz eserlerin temizlenme yöntemlerini dört ana grupta toplamak mümkündür.
1) Mekanik, 2) Elektro kimyasal, 3) Kimyasal, 4) Elektroliz.
Bir eser kesin ve net şekilde asitle temizlenmemelidir, Bazı müzelerde sık sık görülen olay, asitle temizleme ve bunun sonucunda eseri yakma yöntemleri vardır bu oldukça oldukça sakıncalıdır.
Mekanik Temizleme: Bu çalışmada yer alan sikkelerin temizliği mekanik temizleme yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Bu yöntemle eserlerin restorasyon ve konservasyonunu yapmak hem pratik çalışması kolay hem de eser için tehlike teşkil etmez. Ayrıca bu yöntemle yapılacak çalışmalar için fazla araç gerece gereksinime gerek duyulmamaktadır, oldukça ekonomik olduğuda söylenebilir, bu sebepten dolayı en tercih edilen yöntem budur.
Temizlik öncesi en başta, sikkenin durumu çok iyi incelenmelidir. Çünkü her bir örnek farklı ortamlarda farklı etkenlere maruz kaldığı için korozyonu da kendilerine has olmaktadır. Sikke temizliğinde kullanılacak yöntem belirlendikten sonra, sikkenin yüzey şekilleri ve kimyasal yapısı hakkında bilgi edinilerek konservasyon buna göre uygulanabilir. Mekanik temizleme yöntemi ile eser üzerinde yapılacak çalışma esnasında, çelikten yapılmış sivri uçlu kazıyıcılar kullanılmalıdır. Bunlar üçgen şeklinde omuzlu veya ağız kısmı düz olan değişik aletlerdir. Eser bu aletlerle temizlenirken, yumuşak bir yere konarak üzeri çizilmeden, üzerindeki yabancı maddeler kazınarak uzaklaştırılır. Bu işlemi yaparken dikkat edeceğimiz önemli hususlardan biri korozyon tabakasını yani, eser üzerinde eskiden oluşmuş ve eseri koruyucu nitelikte olan patinaya kadar olan kısmın alınmasıdır. Bu işlemler gerekirse bir büyüteç, mikroskop veya bioküler mikroskop altında dikkatlice yapılmalıdır. Bu sayede eser üzerindeki yabancı elementler ve korozyon tabakasını seçme ve eser üzerinden uzaklaştırma daha iyi bir şekilde yapılabilir. Daha sonra bir dişçi frezesine takılan normal fırça ile eser üzerindeki toz alınmalıdır. Bronz eserlerin temizliğinde bir dönem elektroliz yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem şu anda bırakılmış olmasına rağmen bazı eserler için geçerliliğini hala korumaktadır. Örneğin birbirine yapışık sikkelerin ayrıştırılması, çoğunlukla bu yöntemle yapılabilmektedir. Ancak bunun sonucunda, eserlerin üzerindeki patina yok olmakta ve biçimde önemli oranda bozulmaktadır...
Not; Elinizdeki sikkeyi kendi koleksiyonunuzda bulundurmayıp satmayı düşünüyorsanız kesinlikle temizleme işlemine girmemeniz önemle bildirilir.
