Saf gümüş; parlak beyaz renkte, yumuşak ve kolay işlenen bir metal
olduğundan, bakır ve altın gibi metallerle karıştırılarak daha sert ve dayanıklı alaşımlar elde edilip, bunlardan sikke, takı ve diğer tür eşyaların imalatı yapılır. Doğal olarak bulunan altın ve gümüş alaşımına elektron denir. Bunlardan Lydia’da ilk sikkelerle birlikte; Mısır, Roma, Grek Dönemleri’nde farklı şekillerde süs eşyaları yapılmıştır. Bakırlı alaşımında gümüş yüzeyinde yeşil bakır tuzları görülür. Korozyon yapıcılar genel olarak klörürler ve sülfürlerdir. Bu oluşumlar; gümüş klorür (AgCI), gümüş klorür-bromür (Ag2CIBr) ve gümüş sülfür (Ag2S) şeklinde görülmektedir.
Klorürler: Toprak altında (anaerobik ortam) çözülebilir tuzlarla gümüş reaksiyona girip gümüş klörürü oluşturur. Bazen eser tümüyle mineralize olur. Matlaşan yüzey bir daha eski parlaklığına kavuşamaz. Atmosferde klörürün bol olduğu bölgelerde mesela deniz kenarlarında gümüş üzerinde mat kirli beyaz grimsi bir tabaka oluşur. bu bölgelerde bozulmalar daha fazla olur. Ancak bu klörürler toprak altındaki eserlerde daha yaygın şekilde görülmektedir..
Sülfürler: Yoğun yerleşme alanlarında atmosferdeki kükürtler gümüşe
kolaylıkla etki eder, bozulmalara yol açar, eserin yüzeyi siyah mat bir gümüş sülfür tabakası kaplar. Ayrıca atmosferdeki kükürt hidrojen gazı oksijenli ortamda gümüşe etki ederek gümüş sülfürü oluşturur ve korozyon yapar.
Temizlik; Gümüş sikkelerin temizliği için de mekanik temizleme yöntemi uygulanabilmektedir. Bu yöntem dışında ayrıca şu yöntemler kullanılabilir:
1) Hidroklorik asit temizlemesi: Bu işlem için genellikle %10’luk HCI (klor elementlerinden oluşan kimyasal bir bileşik) tavsiye edilir. Bu işlemle gümüşün korozyon ürünlerini uzaklaştırmak mümkündür. Genellikle bu işlem 24 saat sürer. Fakat bazı durumlarda 1 hafta alabilir. Her gün asitin gücü kontrol edilmeli gerekirse yenisi ile değiştirilerek temizlik işlemine devam edilmelidir..
2) Gümüş klörürü (mat gri renk), bistüri ve cam elyafı fırça ile temizlenir. Damıtık su
içine thiourea %5 oranında hazırlanır. Küçük ağaç çubuk başına pamuk sarılır ve
gümüşün yüzeyine sürülür. Derişik amonyak kullanılmamalıdır. Amonyum tiyosülfat
hem gümüş klörür, hem gümüş sülfatları yok eder. Eser %5’lik karışıma konur veya
yüzeye sürülür.
3) 1 Lt. Damıtık su içinde, 84gr. thiourea, 0,5ml. byprox (deterjan) 4ml. formik asit
hazırlanır. Bu karışım tüm gümüşlerde kullanılabilir.
4) Gümüş sikke üzerinde %15 Formik asit çözeltisi içinde temizlenir. Daha sonra
kurutulur. Matlaşan gümüş sikke üzerine alkol ve talk pudra karışımından oluşturulan macun sürülerek parlatılır.
Dip Not; Elinizdeki sikkeyi kendi koleksiyonunuzda bulundurmayıp satmayı düşünüyorsanız kesinlikle temizleme işlemine girmemeniz önemle bildirilir.
